Trudno nie zgodzić się ze stwierdzeniem, że to właśnie wilkszyński kościół ze swoją charakterystyczną wieżą już od dokładnie trzech stuleci jest znakiem rozpoznawczym Wilkszyna.
Wilkszyńska parafia została erygowana i po raz pierwszy wzmiankowana w 1335 r., natomiast pierwszy kościół w Wilkszynie został wzniesiony prawdopodobnie jeszcze w późnym średniowieczu, gdy parafia jak i cała wieś były pod patronatem opata klasztoru w Lubiążu (Leubus). Mimo tego, że w XV w. podczas rozmaitych wojen, które dotknęły Śląsk, ucierpiał także i Wilkszyn, to – jak twierdzą autorzy kroniki Wilkszyna, Marianna i Günter Thiemannowie – wydaje się, że wilkszyński kościół nie został całkowicie zniszczony. Można tak wnioskować po opisie kościoła zamieszczonym w sprawozdaniu z wizytacji wrocławskiego biskupa sufragana Neandera z lipca 1666 r.: “Wokół ołtarza kościół jest kamienny, pozostała część z drewna, wystarczająco dobrze gontem pokryta, podłoga ceglana, drewniany chór pomalowany kolorowo według starych zwyczajów. Na zewnątrz, na dziedzińcu kościoła stoi z boku wieża z bali drewnianych z trzema dzwonami”. Opis ten w zasadzie jest zbieżny ze średniowiecznym wyglądem budowli.
W wyniku reformacji wilkszyńska parafia ok. 1530 r. stała się parafią ewangelicką i pozostawała nią przez ponad 120 lat, czyli do czasu gdy Śląsk przeszedł pod panowanie Habsburgów i na powrót stał się katolicki. Ewangelicy z Wilkszyna, którzy utracili swój kościół, zostali przypisani do parafii w Herrnprotsch (Pracze Odrzańskie), podobnie jak mieszkańcy Trautensee (Miłoszyn).
Kościół z 1721 r. na fotografii z 1930 r.
Fot. ze zbiorów Marianny i Guntera Thiemannów
Kościół współcześnie (2019)
Fot. Ewa Zajfert
Nowy i zachowany do dziś kościół, będący znakiem rozpoznawczym Wilkszyna i jego wizytówką, powstał w 1721 r. na fali rozkwitu lubiąskiej posiadłości cystersów. W kronice Wilkszyna autorstwa Thiemannów czytamy: “Podczas gdy wioski jeszcze przez długi czas ponosiły ciężkie skutki wojny trzydziestoletniej, klasztor w Leubus (Lubiąż), kierowany przez opata Ludwig’a Bauch’a (1696–1729) osiągnął szczyt swego blasku i gospodarczej potęgi. Nad Odrą powstał potężny kompleks budynków w stylu barokowym z bogatym wyposażeniem artystycznym. Pracował tu m.in. od 1666 do 1706 r. sławny malarz Michael Willmann”.
Wilkszyński kościół został wzniesiony w stylu barokowym na planie podłużnego prostokąta z półkoliście zamkniętą apsydą. Trójprzęsłowy z jednoprzęsłowym prezbiterium i murowany z cegły został osadzony na kamiennych fundamentach. W zachodniej części ulokowano wieżę, zaś od strony południowej zakrystię – obie na planie kwadratu. Jego patronem uczyniono św. Wawrzyńca (St. Laurentius).
Wnętrze kościoła w latach 20./30. XX wieku
Fot. ze zbiorów Marianny i Guntera Thiemannów
Wnętrze kościoła współcześnie (2018)
Fot. Mateusz Ciesiółka
Wkrótce więcej informacji i ciekawostek o dziejach budowli, jego wystroju oraz patronie.
Zob. także ZABYTKOWE ORGANY